Mới đây tôi dự hai đám tang của bà cô và ông
chú trong họ thấy rất là đau đớn khi tang gia đem thi hài người chết đi hỏa
thiêu quá nhanh. Một ông chết lúc khoảng 4 giờ sáng mà tầm 6, 7 giờ sáng các
con đã đem đi hỏa thiêu rồi đem tro cốt về mới bắt đầu phát tang, cúng bái, tế
lễ, làm ma làm chay trong một ngày,một đêm sau đó. Rồi sau đó đám tang thứ ba của
gia đình người hàng xóm của tôi cũng làm như vậy. Những điều này cứ khiến tôi
suy nghĩ mãi. Xưa (chẳng phải quá xưa đâu mà chỉ cách đây dăm ba năm thôi) thi
hài người chết được quàn tại gia trung trong hai mươi bốn tiếng để con cháu làm
ma làm chay, kêu than khóc lóc tỏ bày lòng tiếc thương. Những bài khấn, bài
cúng của đội thợ kèn thật bi ai thống thiết gợi lòng thương xót của người dự
đám. Có hiệu quan tài người ta còn để ở đầu quan nơi tương ứng với khuân mặt
người chết một tấm kính để nhỡ có con cháu ở xa về muộn thì còn lật mảnh ván nhỏ lên để nhìn mặt người thân lần cuối.
Theo tục lệ xưa coi người chết trong 49 ngày còn có mối liên hệ với dương gian.
Người ta làm lễ phạn hàm cho tiền và gạo vào miệng người chết với ngụ ý rằng
trong thời gian chưa nhập hoàn toàn với cõi âm thì vong hồn vẫn tiêu dùng đồ
trên dương thế.
Theo đời sống mới thi hài
người chết chỉ được quàn trong nhà không quá hai mươi bốn tiếng để đảm bảo vệ
sinh. Trong thời gian đó người ta cúng bài, gào khóc, hú hồn hú vía với ý nghĩa
rằng làm mọi cách để mogn cho sống lại. Người viết bài này được bà thân sinh
(năm 85 tuổi vẫn còn rất minh mẫn, mạnh khỏe) kể cho nghe một trường hợp hi hữu
ở làng. Đó là trường hợp một cụ bà đã sau lại sau mấy giờ đồng hồ con cháu khóc
than. Cụ đã tỉnh dậy từ trong quan tài và còn sống thêm một cách khỏe mạnh thêm
mấy năm nữa.
Vậy mà nay người ta nỡ đem
hỏa thiêu người chết quá nhanh. Bảo rằng làm thế cho hợp vệ sinh là quá ích kỉ.
Khi người mới mất tình cảm xót thương lưu luyến còn tràn đầy. Lời than khóc còn
có thực. Khi đã hỏa thiêu rồi chỉ còn tro cốt thì tình cảm đã vơi cạn quá nhiều
rồi.
Xin các cụ trong làng ta
lên tiếng để nếu nhà ai thực hiện hỏa thiêu người quá cố thì cũng chỉ nên đem
đi thiêu sau khi đã tế lễ làm ma. Trừ trường hợp người bị bệnh truyền nhiễm,
còn lại thì hai mươi bốn tiếng bên người thân quá cố không phải là cái gì mất vệ
sinh quá thể. Xin hãy lưu giữ tình thân quý,
tỏ bày lòng hiếu thảo một lần cuối với người thân qua đời. Đừng nhân
danh khoa học với hợp vệ sinh để làm vơi cạn tình người vốn mong manh ít ỏi
trong thời đại kim tiền hôm nay.
20-5-2023.